نقد مضمون و ساختار شعر سید قطب

در این پایان نامه، اشعار سید قطب، در دو حوزه مضمون و ساختار، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در حیطه محتوا و مضمون، ابتدا به مضامین رمانتیکی در شعر وی پرداخته شده است که غزل و اشعار عاشقانه، مهم ترین درون مایه رمانتیکی در شعر او را تشکیل می دهد؛ البته غزل عرفانی، یکی از مهم ترین ویژگی های غزل اوست؛ این نوعِ از غزل، بیشتر به دلیل تأثیرپذیری شاعر از سرایندگان مشرق زمین به ویژه حافظ شیرازی است. موضوعات دیگری همچون وصف طبیعت، اندوه، غربت، نوستالژی دوری از وطن، خاطرات دوران کودکی و ...، از دیگر درون مایه های رمانتیکی در اشعار «سید» بوده که مورد بررسی قرار گرفته است. مضامین سیاسی، از دیگر مضامین شعری «سید» است که البته، محتوای پایداری و مقاومت در آنها، جلوه خاصّی به اشعارش داده است. پرداختن به موضوع فلسطین، تشویق به مبارزه و جهاد، توصیف جنایت ها، عشق به وطن، وصف شهادت ها و ...، مهم ترین مضامین شعر پایداری در سروده های سید قطب است. ژرف اندیشی و سرودن اشعار تأملی، از دیگر درون مایه های شعری اوست؛ سرگشتگی روحی و روانی «سید» در دوران جوانی و پیش از برخورداری از اندیشه های قرآنی، از مسائلی است که تأثیر مستقیم آن را در اشعار وی نیز مشاهده می کنیم؛ در این گونه اشعار، تأثیرپذیری شاعر از افکار خیام، روشن و ملموس است. علاوه بر موارد یاد شده، مضامین اجتماعی و انسانی به ویژه مرثیه سرایی، تأثیر از اندیشه های عقّاد، و وارد شدن در شعر و ادب کودک، از دیگر مضامین شعری سید قطب بوده که مورد واکاوی قرار گرفته است. در زمینه ساختار نیز، موضوع قابل توجّه در آن، بینامتنی شاعر از قرآن کریم است که به اشعارش، معنویت خاصی بخشیده است. بررسی قالب های شعری، بررسی صور خیال و نیز پرداختن به پاره ای آرایه های بدیعی در اشعار «سید»، از دیگر مباحث مطرح شده در این قسمت است. به طور کلی در یک ارزیابی جامع از شعر سید قطب، می توان گفت که سروده های وی در محدوده سال 1930م تا 1938م، مستحکم تر و زیباتر سروده شده است؛ اما قصائد آغازین وی، از انسجام لازم برخوردار نیست و در پاره ای مواقع، شاهد بی نظمی در اوزان آنها می باشیم. شاعر در بیشتر مضامین خود، مقلّد است؛ ولی نوآوری هایی نیز در حوزه محتوا و ساختار، در شعرش به چشم می خورد.